Bộ đề xe đạp là gì? Cấu tạo, cách sử dụng? Có trên loại xe đạp nào?

05/07/2021 10:00 - 17.741 lượt xem

1. Bộ đề xe đạp là gì?

Định nghĩa: Bộ đề xe đạp là một hệ thống truyền động có trên các loại xe đạp hiện nay, giúp người đạp có thể thay đổi lực đạp xe từ nặng sang nhẹ hoặc ngược lại để phù hợp với nhiều loại địa hình khác nhau.

Tác dụng: Vì mỗi đối tượng sử dụng xe sẽ có những nhu cầu khác nhau, vận tốc mong muốn khi đi xe đạp của họ cũng sẽ khác nhau. Do đó, bộ đề xe đạp cho phép người điều khiển thay đổi linh hoạt tốc độ xe theo ý muốn thông qua việc điều chỉnh sự phối hợp giữa đĩa và líp xe. Như vậy chỉ với động tác vặn tay đề, người dùng có thể đạt tới tốc độ mong muốn và có trải nghiệm tốt nhất khi sử dụng xe.

Bộ đề xe đạp giúp xe đi được trên nhiều địa hình khác nhau ở tốc độ phù hợp

2. Cấu tạo của bộ đề xe đạp:

Bộ đề xe đạp được cấu tạo từ các bộ phận bao gồm: Tay đề, đề trước, đề sau và dây đề.

Tay đề: Tay đề được bố trí ở phần tay lái (ghi đông) của xe đạp, cho phép người sử dụng điều khiển bộ đề. Tay đề thường gồm tay đề trái và tay đề phải, mỗi bên sẽ có công dụng riêng. Tay đề trái có nhiệm vụ chuyển xích sang các đĩa, còn tay đề phải dùng để chuyển xích lên các tầng của líp. Tuy nhiên, ở một số loại xe đạp có đĩa xe được thiết kế 1 tầng, bộ đề xe chỉ có một tay đề phải.

Tay đề được bố trí ngay trên tay lái

Đề trước, đề sau:

+ Đề trước: Khi tay đề trái kéo dây đề lên hoặc nhả xuống, cần đề xe sẽ di chuyển đẩy dây xích kéo lên hoặc xuống một cách nhịp nhàng.

Đề trước xe đạp

+ Đề sau: Đề sau có nhiệm vụ di chuyển xích giữa các líp với nhau một cách chuẩn xác và nhịp nhàng. Ngoài ra, trên đề sau còn bao gồm nhiều ốc vít có chức năng chính là điều chỉnh biên độ vào ra của xích.

Đề sau xe đạp

+ Dây đề: Dây đề được ví như “mạch máu” vì nhiệm vụ cung cấp sức mạnh cho toàn bộ bộ đề. Nhờ có bộ phận này mà lực được truyền từ tay đề đến đề trước và đề sau theo yêu cầu của người điều khiển.

Dây đề là một phần không thể thiếu của bộ đề

3. Cách sử dụng bộ đề xe đạp:

Trước khi sử dụng bộ đề xe đạp, bạn cần biết mỗi một đĩa khi kết hợp với các líp sẽ có các tác dụng khác nhau:

Đĩa xe	Líp xe	Tác dụng
1	1, 2, 3	Thích hợp khi lên dốc, đường khó, đạp nhẹ.
2	4, 5, 6	Thường thích hợp để chạy đường trường.
3	7, 8, 9	Thích hợp khi tăng tốc, đường hẹp, đạp nặng, phù hợp với luyện tập rèn luyện sức khỏe.

Để điều chỉnh như trên, bạn cần vặn hoặc xoay tay đề được gắn ở trên tay lái. Do mỗi bên tay đề sẽ có công dụng khác nhau, bạn cứ xoay tay đề ở hai bên đến khi dây xích nằm trên đĩa và líp phù hợp.

Đối với những loại xe đạp chỉ có một tay đề bền phải, bạn sẽ chỉ có thể điều chỉnh được dây xích trên líp mà thôi.

Cách sang líp hiệu quả cho các mục đích khác nhau

4. Cách căn chỉnh bộ đề xe đạp khi bị hư:

Cách căn chỉnh đề trước: Để căn chỉnh đề trước, đầu tiên bạn cần kiểm tra xem toàn bộ vỏ dây đề có nằm đúng vị trí hay không, có bị xoắn vặn ở quanh tay lái hay không. Nếu dây đề đã ở đúng vị trí thì hãy kiểm tra xem bộ đề đã được lắp đúng vị trí hay chưa. Đa số các bộ đề xe đạp đều có dán chữ để bạn kiểm tra và điều chỉnh lại theo đúng quy định của nó, tuy nhiên sau một thời gian sử dụng, những chữ này có thể bị mờ hoặc bay mất.

Căn chỉnh đề trước xe

Để có thể chuyển đề sang đĩa to nhất thì bạn cần kiểm tra xem các răng đĩa đã khớp với hình in trên tem chữ hay chưa. Nếu chưa, bạn cần chỉnh lại cho khớp và thẳng hàng hơn.

Thực hiện chuyển đề trước với tay đề bên trái về vị trí đĩa bé nhất, chuyển đề sau - tức tay đề bên phải - về vị trí líp to nhất. Sau đó, quay đùi đĩa vài vòng sao cho xích líp ăn khớp với nhau.

Tiến hành kiểm tra xem phần xích và líp có bị chạm vào thanh gạt xích ở bộ đề trước hay không. Trong trường hợp phát hiện bị chạm thì các bạn nên chỉnh lại con ốc chữ L (Low) đến vị trí sao cho xích cách mép trái khoảng 2mm là được.

Tiếp theo, để chuyển đề trước với đĩa to nhất và đề sau với líp bé nhất, bạn cần quay đùi đĩa xuôi vài vòng cho xích và líp ăn khớp nhau. Sau đó, hãy tiến hành kiểm tra xem xích có bị va chạm vào thanh gạt xích ở bộ đề trước hay không. Nếu như phát hiện hiện tượng chạm thì bạn nên tinh chỉnh ốc có chữ H (High) đến vị trí cách mép phải 2mm là được.

Trong quá trình chuyển giữa các đĩa, nếu phát hiện ra những hiện tượng sượng bất thường như cảm giác thấy đĩa không được sang hết cỡ, bạn cần điều chỉnh lại độ căng của phần dây đề bằng cách tăng dây đề như tăng dây phanh. Vị trí của con ốc chỉnh đề thường nằm ở tay bấm bên phải, phía bên trên tay lái.

Cách căn chỉnh đề sau: Các bước thực hiện gần giống như đối với đề trước. Đầu tiên, bạn cần kiểm tra toàn bộ vị trí của phần vỏ dây đề xem chúng có nằm đúng như quy định hay không, có bị xoắn vặn vắt chéo tay lái hay không, tiếp theo vị trí của đề sau đã nằm chính xác hay chưa.

Thông thường, một bộ đề sau thường cấu tạo với những mấu cố định để không bị xoay hay xê dịch. Nhưng đa phần vị trí của chúng nằm ở những nơi dễ va chạm, do đó việc bị dịch chuyển có thể xảy ra. Để có thể cố định cho chúng, bạn nên lắp thêm tấm bảo vệ đề bằng inox trực tiếp vào trục bánh sau.

Tấm bảo vệ đề sẽ bảo vệ củ đề sau

Chuyển đề từ đề trước với đĩa bé nhất và đề sau với líp to nhất. Đừng quên thực hiện quay xuôi vài vòng cho phần xích và líp được ăn khớp với nhau hơn. Sau đó, bạn hãy tiến hành kiểm tra bánh xe dẫn hướng phía bên phải, thẳng với líp to nhất. Nếu như phát hiện hiện tượng lệch, hãy chỉnh con ốc L (Low) đến khi bánh răng và líp thẳng hàng với nhau.

Để thực hiện chuyển đề từ đề trước với hệ thống đĩa to nhất cho tới đề sau với líp bé nhất, bạn cũng tiến hành quay xuôi đĩa vài vòng cơ bản cho hai bộ phận xích và líp ăn khớp được với nhau. Hãy kiểm tra xem bánh xe dẫn hướng phía trên có thẳng hàng với líp bé nhất hay không. Nếu phát hiện hiện tượng lệch, hãy chỉnh con ốc được ghi chữ H (High) đến khi bánh xe và líp thật thẳng hàng là được.

Sau khi thực hiện tinh chỉnh các con ốc L-H xong, các bạn cần thực hiện các bước tùy chỉnh độ căng của dây đề. Hãy dựng chân chống, chuyển sang phía bên phải xe, đồng thời tay phải của bạn cần nắm tới tay lái, vừa nghiêng xe sang một bên và vừa chuyển số. Cùng lúc đó tay trái cầm đùi đĩa quay xuôi cho đều.

Nếu phát hiện xích chuyển động không êm, nhảy líp hoặc cảm thấy nặng khi bấm chuyển số, dây đề cần được giảm bớt độ căng. Còn nếu xích không nhảy lên hoặc nhảy lên xuống bất thường thì dây đề có thể bị trùng, lúc này bạn cần tăng dây lên.

Những chiếc ốc để tăng chỉnh dây đề thường nằm ngay phía sau củ đề. Ốc được thiết kế khá chuyên biệt, mỗi lần quay là 1/4 vòng và được cố định để tránh xoay lung tung.

Căn chỉnh đề sau xe đạp

5. Bộ đề có trên những dòng xe đạp nào?

Thông thường, bộ đề xe đạp sẽ được trang bị trên các dòng xe thể thao như xe đạp đua, xe đạp địa hình,… Do nhu cầu của người dùng đối với bộ đề xe đạp ngày càng đa dạng, hiện nay, một số mẫu xe đạp thành phố (City Bike) cũng đã được trang bị bộ phận này.